Hầu hết các bệnh nhân được phẫu thuật can thiệp vào thận hay niệu quản do nhiều nguyên nhân đều được sử dụng ống song JJ hay Modelage với mục đích: Dẫn lưu dòng nước tiểu từ trên thận xuống bàng quang qua niệu quản; tạo điều kiện cho vết thương bể thân – niệu quản nhanh liền, tránh rò nước tiểu ra ngoài, tránh tắc nghẽn lưu thông nước tiểu do máu cục, cặn sỏi,...Đương nhiên, ít hay nhiều ống sond đều gây khó chịu cho bệnh nhân

     Các phẫu thuật thường sử dụng sond JJ, Modelage:

1.     Lấy sỏi thận.

2.     Lấy sỏi niệu quản: Nội soi sau phúc mạc, mổ mở,..

3.     Nong niệu quan hẹp, tán sỏi niệu quản nội soi ngược dòng,...

4.     Tạo hình bể thận – niệu quản do hẹp, ....

5.     Cắm niệu quản vào bàng quang: Phình giãn niệu quản, ghép thận,..

1.     Đái máu: Đây là triệu chứng thường gặp nhất. Màu sắc nước tiểu đỏ nhiều hay ít

Phụ thuộc vào mức độ xây sát, tổn thương niệu mạc trong quá trình nong niệu quản, tán sỏi, đốt polype nếu có kèm theo, hoặc do niêm mạc thận – niệu quản – bàng quang kích thích và cọ sát vào sond... Hiện tượng đái máu còn có thể xảy ra muộn hơn khi bệnh nhân ra viện do sond chạm vào và gây tổn thương niêm mạc bàng quang khi bàng quang co bóp, bàng quang hết nước tiểu, hoặc bàng quang bị viêm.

à Triệu chứng này sẽ mất dần theo thời gian tương ứng với quá trình tái tạo của niêm mạc niệu quản, và sau khi rút ống sond.

à Trong quá trình điều trị, ngoài thao tác chuẩn xác của phẫu thuât viên nhằm tránh tổn thương niệu quản để hạn chế đái máu. Chúng tôi còn sử dụng phương pháp rửa bàng quang bằng dung dịch NaCl 0,9% pha Betadin với mục đích tránh hiện tượng máu cục, hạn chế nhiễm khuẩn tiết niệu và làm cho màu nước tiểu mất màu máu giúp bệnh nhân có cảm giác yên tâm khi nằm viện.

2.     Đau vùng tiểu khung, đau thắt lưng đi tiểu, khi vận động mạnh:

- Trong quá trình tán sỏi nội soi, luôn phải dùng dung dịch NaCl 0,9% để bơm vào niệu quản làm cho phẫu trường nội soi được rõ, giúp cho phẫu thuật viên nhìn rõ sỏi để tán. Dòng nước đi vào phải thắng được áp lực động mạch mao mạch, nên có thể thấm nước ra ngoài niệu quản vào khoang sau phúc mạc. Nếu dịch nhiều thì sẽ gây ra cảm giác căng tức, đau tức. Dịch này sẽ được hấp thu dần theo thời gian, và sự khó chịu do khối dịch này cũng dần hết.

- Các dị vật gây bít tắc ống sond niệu quản tạm thời: Máu cục, cặn sỏi nhỏ cũng gây ứ nước thận niệu quản gây đau thắt lưng như khi có sỏi.

- Mặt khác sau tán sỏi niệu quản phải đặt ống sond JJ sẽ gây ra hiện tượng trào ngược dòng nước tiểu từ bàng quang lên niệu quản, bể thận. Dòng trào ngược sẽ tăng mạnh khi bệnh nhân vận động mạnh, nằm đầu thấp.

à Các nguyên nhân trên sẽ gây ra cảm giác đau sau mổ.

Các triệu chứng sẽ hết dần theo thời gian do sự thích nghi của cơ thể.

3.     Nhiễm khuẩn tiết niệu: Sốt, tiểu đục

-         Sỏi niệu quản, sỏi thận thông thường được hình thành do nhiễm trùng hoặc gây cản trở lưu thông dòng nước tiểu, tạo điều kiện thuận lợi cho nhiễm khuẩn ngược dòng.

-         Trong quá trình tán sỏi nội soi, đặt ống sond JJ; Modelage không thể tránh khỏi tạo ra các điều kiện thuận lợi cho: Nhiễm khuẩn ngược dòng từ bàng quang lên niệu quản – đài bể thận, hoặc giải phóng vi khuẩn trong viên sỏi ra môi trường nước tiểu gây nhiễm khuẩn tiết niệu.

-         Cũng không thể loại trừ khả năng, bản thân thận – niệu quản bên có sỏi đã có nhiễm khuẩn tiềm tàng từ trước, hoặc ứ mủ thận mà do áp lực của dòng nước bơm vào đã bơm nước tiểu pha loãng thoát ra khỏi niệu quản vào khoang sau phúc mạc, vào tổ chức của thành niệu quản và có thể vào trong máu... Gây ra bệnh cảnh nhiễm trùng máu sau tán sỏi niệu quản.

à Hiện tượng nhiễm khuẩn tiết niệu, nhiễm khuẩn huyết sau phẫu thuật được khống chế tối đa bằng sử dụng thuốc kháng sinh dự phòng trước mổ, và liều kháng sinh đặc hiệu cho các nhóm vi khuẩn hay gặp ở hệ tiết niệu.

4. Cảm giác khó chịu không hài lòng khi tán không hết sỏi, sỏi di chuyển lên thận:

- Đó là xác xuất không mong muốn của tất cả: Bệnh nhân, thân nhân bệnh nhân, bác sĩ phẫu thuật,...

- Trong hay sau phẫu thuật bênh nhân được thông báo lại tình hình kết quả phẫu thuật: Nong rộng niệu quản đặt JJ, tán một phần sỏi và chỉ đặt JJ,... Đa số bệnh nhân cảm thấy không hài lòng ( dù đã được giải thích trước mổ hết các nguy cơ có thể xảy ra) do sự kỳ vọng của mình không được thỏa mãn.

à Sỏi còn lại sẽ được giải quyết bằng cách sử dụng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể hỗ trợ sau ra viện theo lịch hẹn.

Các bài viết liên quan:

Xử lý Stent niệu quản trôi lên niệu quản hay bể thận.

 ThS.BS Nguyễn Đình Liên