Nang dịch thừng tinh ( Nang nước thừng tinh)

Bệnh nang dịch thừng tinh có 2 thể thường hặp: Thể thông thương và không thương với ổ bụng. Chẩn đoán lâm sàng có tên là nang nước thừng tinh. Sau 2 tuổi nếu nang lớn thì có thể phải xét mổ

• Ở thời kì bào thai, tinh hoàn nằm ở dưới thận, phía sau phúc mạc. Trong quá trình tinh hoàn di chuyển trong ống bẹn xuống dưới bìu, nó kéo theo phúc mạc bao quanh nó, tạo thành một cấu trúc giống hình ống, gọi là ống phúc tinh mạc. Sau khi tinh hoàn đã xuống đến bìu, ống phúc tinh mạch này teo biến thành một dây xơ. Đầu xa của ống này trở thành một lớp màng mỏng bao quanh tinh hoàn, đó chính là tinh mạc.
• Bình thường, ống phúc tinh mạc teo biến thành một dây xơ vì vậy vùng bẹn bìu không thông thương với ổ bụng. Các tạng trong ổ bụng cũng như dịch phúc mạc không thể xuống được màng tinh hoàn. Vì những nguyên nhân khác nhau mà ống phúc tinh mạc không đóng kín và teo đi (được gọi là “còn ống phúc tinh mạc”) sẽ gây ra các bệnh lý: Tràn dịch màng tinh hoàn, nang dịch thừng tinh, thoát vị bẹn. Nếu đường kính đầu trên nhỏ chỉ đủ để cho dịch ổ bụng đi qua và đầu dưới được đóng kín sẽ gây tình trạng nang dịch thừng tinh. Nhưng cũng với tình trạng đầu trên chỉ cho dịch đi qua, đầu dưới còn thông với màng tinh hoàn thì gây ra bệnh lí tràn dịch màng tinh hoàn. Nếu đường kính ống lớn các tạng trong ổ bụng như ruột, buồng trứng, mạc nối lớn… có thể thoát xuống, tình trạng này gọi là thoát vị bẹn.
• Vậy 3 bệnh lý tràn dịch tinh mạc, nang dịch thừng tinh hay thoát vị bẹn đều có cùng một cơ chế, là ba biểu hiện khác nhau của một tình trạng còn ống phúc tinh mạc.

1. Chẩn đoán xác định

• Cơ năng: Trẻ nam đi khám với tình trạng vùng bìu bẹn (thường là một bên) có khối, không xẹp đi hay to lên khi thay đổi tư thế.
• Thực thể: Sờ thấy khối tròn mềm, căng, vùng bẹn bìu, di động dọc theo ống bẹn. Tạo ra hình ảnh có 2 tinh hoàn một bên bìu nếu nang nước ở thấp, trên lỗ bẹn nông.

• Siêu âm bẹn bìu là phương pháp không xâm lấn, có giá trị trong việc chẩn đoán xác định bệnh lý nang nước thừng tinh. Trên hình ảnh siêu âm thấy khối trống âm nằm dọc theo thừng tinh nằm trong ống bẹn, hoặc xuống tới lỗ bẹn nông. Siêu âm còn giúp phân biệt với các bệnh lý khác có khối vùng bẹn bìu như: Tràn dịch tinh mạc, thoát vị bẹn, tinh hoàn ẩn, di động, lạc chỗ…

1. Tràn dịch tinh mạc: Khối dịch xuống tận bìu, nằm trong là tinh hoàn vì vậy trên lâm sàng không sờ thấy tinh hoàn, không kẹp được màng tinh hoàn, dưới đèn soi sẽ thấy khối cản sáng (tinh hoàn) “lơ lửng” trong túi dịch. Lỗ bẹn nông không rộng. Siêu âm bẹn bìu để khẳng định chẩn đoán.
2. Thoát vị bẹn: Khối to lên khi vận động mạnh, ho, nhỏ đi khi nghỉ ngơi (thoát vị không cầm tù). Khám thấy lỗ bẹn nông rộng. Sờ khối sẽ thấy nội dung thoát vị. Dựa vào siêu âm để khẳng định nội dung thoát vị
3. Tinh hoàn ẩn, lạc chỗ, di động: Không sờ thấy tinh hoàn trong bìu, trên siêu âm thấy cấu trúc giống tinh hoàn nằm trong ống bẹn, lỗ bẹn sâu hoặc trong ổ bụng.

• Phẫu thuật mổ mở bóc nang dịch thừng tinh: tương tự mổ mở thoát vị bẹn. Nguyên tắc là tìm ống phúc tinh mạc tại lỗ bẹn sâu, thắt lại, giải phóng và di động nang khỏi bó mạch thừng tinh và ống dẫn tinh, bóc nang. Hiện nay ít sử dụng vì nhược điểm tổn thương giải phẫu nhiều, sẹo lớn, đau nhiều sau mổ.
• Phẫu thuật nội soi thắt cao ống phúc tinh mạc kèm bóc  nang thừng tinh đóng ống phúc tinh mạc ( hoặc chỉ chọc hút): Ít làm tổn thương giải phẫu, sẹo nhỏ, thời gian hồi phục nhanh, đặc biệt có thể xử lý được những bệnh lý khác kèm theo như còn tồn tại ống niệu rốn, bệnh lý ống rốn tràng, còn ống phúc tinh mạc, thoát vị bẹn đối bên.