Breast cancer is the most common cancer in women today. For women of all ages, the breast self-exam is a useful tool that is easy to do. It is used to look for unusual lumps, skin changes, or discharge. For most women, once-a-month exams are easy to remember, with the best time being about one week after the start of a period.
Có những sự bất thường của phụ nữ nhiều khi vì sự chủ quan hoặc do tâm lý e ngại do xấu hổ nên chị em không chia sẻ với chồng, bạn tình hay người thân. Do đó các đức ông chồng, đàn ông cần quan tâm hơn nữa tới sự bất thường của cặp "nhũ hoa, trái đào tiên" của vợ, bạn tình của mình.
Chồng khám vú cho vợ
1.1   Khi vợ bạn chia sẻ và than phiền:+ Những dấu hiệu, triệu chứng  như sau bạn nên chú ý
    -    Đau tại vú hoặc vùng nách:
Đau có thể là hậu quả của một thương tổn loạn dưỡng hay viêm, nhưng cũng có thể là biểu lộ một đợt bột phát của ung thư.  Đau vú có thể xuất hiện trong sinh hoạt, trong lao động hoặc khi quan hệ tình dục khi kích thích vú,…
1.2.    Khi bạn quan sát thấy vú của vợ có sự bất thường về: Hình dạng, kích thước và mầu sắc ở núm vú, vú,…

+ Vú to, vú nhỏ mất cân đối.

+ Núm vú tụt hoặc nhô cao ra.

+ Chảy dịch ở núm vú, chảy sữa,…

Sự bất thường này tiến triển nhanh hay chậm theo  thời gian
---> Hãy chia sẻ, đồng cảm với vợ khi phát hiện các bất thường này:

​1.3.1. Nhìn: Muốn thực hiện tốt cần  quan sát vú ở trong buồng ngủ có đủ ánh sáng, tốt nhất là nên sử dụng nguồn ánh sáng gián tiếp. Cần bộc lộ rõ toàn bộ hai vú và hướng ngực của bệnh nhân về phía có nguồn sáng. Vợ bạn  ở tư thế đứng thẳng, tư thế ngồi hoặc nằm. 
+ Quan sát tỉ mỉ 2 vú để phát hiện những khối bệnh lý, sự không cân xứng giữa hai vú, hai núm vú, hai nếp lằn vú và những thay đổi xuất hiện trên bề mặt da của cả hai vú. 
+ Đánh giá kỹ tình trạng của hai núm vú và so sánh giữa hai núm vú để phát hiện các dấu hiệu: co kéo núm vú,  lộn núm vú,  rạn nứt, trầy xước của bề mặt lớp biểu bì.
+ Sử dụng nguồn ánh sáng trực tiếp để có thể phát hiện được các dấu hiệu lõm da tinh tế hoặc tụt núm vú do tổ chức ung thư xâm lấn vào các dây chằng Cooper ở phía dưới gây co kéo. 
+ Phát hiện những thay đổi của da vùng vú như: hiện tượng giãn lỗ chân lông, da cam, một điểm lõm da (có thể làm nổi bật lên nhờ thay đổi cách chiếu sáng), xác định tình trạng tuần hoàn bàng hệ và các điều kiện xuất hiện của nó.
+ Để làm lộ rõ hơn sự mất cân xứng giữa hai vú và các dấu hiệu lõm da tinh tế, cần quan sát hai vú của vợ bạn trong tư thế cánh tay duỗi và đưa  lên cao quá đầu (để kéo căng và cố định cơ ngực lớn) hoặc nâng nhẹ vú của bệnh nhân lên để quan sát.  
Kiến thức y học:
+ Không nên hiểu lầm dấu hiệu dính da là biểu hiện của tình trạng ung thư tiến triển. Dấu hiệu này thường gặp trong những trường hợp có các khối u cứng, rất nhỏ, thường không phát triển thành những khối có kích thước lớn. Những chỗ lõm trên bề mặt da hoặc sự co kéo, sự tụt của đầu núm vú có thể là những dấu hiệu đặc biệt của một tổ chức ung thư nằm ở bên dưới. 
+ Phù da thường hay kèm theo tình trạng ban đỏ ở trên bề mặt của da tạo ra một dấu hiệu lâm sàng giống như dấu hiệu da cam. Khi khối ung thư có biểu hiện viêm thì phù da thường kết hợp với các triệu chứng như: mềm, nóng nên có thể chẩn đoán nhầm với tình trạng viêm vú cấp tính. Các triệu chứng này có thể bị bỏ qua khi thăm khám các bệnh nhân có da đen trong các điều kiện không có đủ ánh sáng. 
Các biểu hiện viêm và phù da có thể do sự tắc nghẽn của các đường bạch huyết bởi các tế bào ung thư gây ra. Một khối u có kích thước lớn có thể đè ép một đường bạch huyết lớn gây ra tình trạng phù ở trên bề mặt da. 
- Mối liên quan giữa núm vú và vùng quầng vú: những thay đổi của vùng núm vú và quầng vú thường có liên quan trực tiếp  với một khối u tiên phát nằm trong tổ chức vú ở dưới vùng quầng vú. Khối u ở vùng này thường co kéo làm  tụt núm vú. 
Tình trạng bẹt hoặc lộn ngược của núm vú có thể do quá trình xơ hoá ở một khu vực có biểu hiện bệnh lý lành tính, đặc biệt là ở các ống tuyến bị ứ đọng và bị giãn nằm ngay ở dưới vùng quầng vú gây ra. Nếu các triệu chứng nói trên có ở cả hai bên vú và các biến đổi của núm vú đã xuất hiện trong nhiều năm thì thường là các biểu hiện lành tính. Nếu tình trạng tụt núm vú xảy ra chỉ ở một bên hoặc sự co rút núm vú mới chỉ xảy ra trong vòng một vài tuần hoặc vài tháng thì cần nghĩ nhiều đến ung thư vú hơn. Các khối u nằm ở trung tâm có thể xâm nhiễm trực tiếp gây ra tình trạng loét da vùng quầng vú hoặc núm vú. Những khối u nằm ở ngoại vi có thể làm mất sự cân xứng của các núm vú do co kéo vào dây chằng Cooper. 

 

 Những thay đổi của vùng quầng vú và núm vú rất hay gặp trong bệnh Paget do James Paget  mô tả vào năm 1874. Do các tế bào ung thư phát triển vào  trong lòng các ống tuyến của những xoang lớn nằm ở ngay phía dưới núm vú và xâm lấn qua lớp biểu mô vào lớp biểu bì da của vùng núm vú nên có thể gây viêm da kiểu eczema và làm cho da bị tổn thương kiểu vẩy nến (khô hoặc ướt). Thông thường, quá trình bệnh lý được giới hạn lại ở vùng núm vú, nhưng cũng có thể lan tràn tới cả da vùng quầng vú.  
          

 
1.3.2. Sờ:
1.3.2.1. Phương pháp tìm hạch nách:
+ Có thể  để vợ bạn trong tư thế ngồi hoặc nằm. Cần khám kỹ và tỉ mỉ hệ thống các hạch nách hai bên, hạch thượng đòn hai bên, hạch máng cảnh hai bên. Khi khám hạch, bạn cần đánh giá về: số lượng hạch có thể sờ thấy, tính chất hạch (cứng, mềm, độc lập hay đã dính với nhau thành từng đám, di động hay đã dính vào tổ chức xung quanh), kích thước hạch...
+ Khám hạch ở tư thế ngồi: 
 Bạn đỡ cánh tay của vợ  và khám từng nách để phát hiện các hạch bạch huyết to có ở các hõm nách của bệnh nhân. Sau đó cần sờ nắn cẩn thận để phát hiện các hạch có ở hố thượng đòn. 
+ Khám  hạch ở tư thế nằm: 
Vợ bạn nằm ngửa, hai tay đặt xuôi theo dọc hai bên thân người. Chồng chụm các ngón tay lại tạo thành như một cái móc để móc sâu vào hõm nách của vợ.
Cần để cho các hạch trượt giữa hai bình diện là thành ngực bên của vợ và mặt phẳng được tạo bởi lòng bàn tay và các ngón tay của chồng. Khi khám hạch thượng đòn, cần để cho đầu  mút các ngón tay của chồng trượt từ mặt trước trên của xương đòn xuống hố thượng đòn. Cần đặc biệt chú ý tìm các hạch nhỏ như những mẩu bút chì gẫy lăn dưới tay ở vùng hố thượng đòn. Không thể xác định một khối u là ác tính chỉ dựa vào sự nhận thấy có hạch nách, cũng như không thể phủ định một khối u là ác tính nếu không sờ thấy hạch nách.
Việc thăm khám hạch nách đối với trường hợp vợ bạn thừa cân hoặc  béo, có hõm nách sâu không cho phép kết luận được gì bởi vì có nhiều hạch có thể bị chìm trong mỡ và những đám mỡ có thể bị nhầm là hạch nách. Cũng có những hạch nhỏ không thể sờ thấy được. Các thương tổn không phải ung thư, đặc biệt là các tình trạng loạn dưỡng vú thường có hạch nách kèm theo. Ngoài ra có thể gặp những hạch lao ở vùng nách. Những hạch to lên ở vùng nách không phải lúc nào cũng là những hạch do di căn ung thư, mà có khi chỉ là một sự phản ứng của hạch. Đôi khi di căn ung thư lại phát hiện được ở những hạch có kích thước nhỏ, rất nhỏ, không sờ thấy được trên lâm sàng. 
1.3.2.2. Phương pháp khám vú:
+ Sờ vú thường được tiến hành ở tư thế  vợ nằm ngửa trên một mặt giường cứng và cánh tay giơ lên trên đầu. Sờ nắn vú của vợ trong tư thế ngồi thường không nhậy cảm và không chính xác. Người khám dùng tay đè nhu mô của tuyến vú lên thành ngực, để cho tuyến vú trượt giữa hai bình diện là thành ngực của vợ bạn và mặt phẳng được tạo bởi da của lòng bàn tay và các ngón tay của người thầy thuốc. Khi vú của vợ bạn quá to và bị sa thì có thể để cho tuyến vú trượt giữa lòng bàn tay và ngón tay của bạn; cần nắm được tuyến vú trong lòng bàn tay và nắn theo chiều dày của tuyến. Sờ nắn cả hai bên để xác định hình dạng chung của vú. Cần tránh thao tác khám tuyến vú bằng các đầu ngón tay vì làm như vậy có thể nhầm giữa tuyến vú với một khối u vú.
+ Cần khám cẩn thận, nhẹ nhàng từng vùng của tuyến vú và phần tổ chức tuyến vú nằm dưới quầng vú theo một trình tự nhất định để tránh bỏ sót. Có thể khám theo trình tự từ trên xuống dưới, từ ngoài vào trong hoặc có thể thăm khám vú theo chiều quay của kim đồng hồ. Nếu phát hiện thấy một khối bệnh lý, cần mô tả về kích thước, vị trí, mật độ, hình dạng, tính di động và tìm dấu hiệu phù nề quanh  khối bệnh lý ( Sau này đưa vợ đi khám sẽ cung cấp cho bác sĩ)
- Dấu hiệu nề giả viêm phản ánh sự tiến triển của khối u, thường xuất hiện trước dấu hiệu dính da. 
- Tình trạng thâm nhiễm của một khối u nằm ngay sát dưới da có thể phát hiện khá dễ dàng. Đối với những khối u nằm sâu ở trong tuyến vú và tổ chức mỡ, chỉ có thể xác định được tình trạng thâm nhiễm của khối u qua các dấu hiệu gián tiếp như: Tình trạng giãn các lỗ chân lông và thâm nhiễm da một cách kín đáo. 
- Cần chú ý tìm dấu hiệu dính núm vú khi kéo. Dấu hiệu này gặp rất sớm đối với các khối u nằm dưới núm vú hay ở ống dẫn sữa, nhưng lại gặp rất muộn đối với những khối u nằm ở ngoại vi một tuyết vú có kích thước lớn. Dấu hiệu này đối lập với dấu hiệu co núm vú  là dấu hiệu điển hình của ung thư vú. Cần phân biệt dấu hiệu lộn hay tụt núm vú hay gặp trong các thương tổn viêm ống dẫn sữa nằm dưới núm vú. 
+ Để đánh giá tình trạng dính của khối u vào cơ ngực lớn có thể làm dấu hiệu Tillax: khám bệnh nhân ở tư thế đứng, tay chống vào mạng sườn và ưỡn căng ra phía sau để cố định cơ ngực lớn. Bạn dùng tay lắc vú của vợ để đánh giá tình trạng dính của tuyến vú vào cơ ngực lớn.
Kiến thức y học:
- Những khối u lành tính của tuyến vú như u tuyến xơ và các u nang của tuyến thường có ranh giới rõ ràng, mật độ mềm và có thể di động dễ dàng. Khối ung thư vú thường có mật độ chắc hơn, ranh giới không rõ ràng, ít di động và thường dính gây co kéo tổ chức xung quanh.    
- Các khối u nằm ở rãnh dưới vúcó thể là loại trung gian giữa ung thư da và ung thư vú. Chúng giống loại sau vì có hạch sớm và giống loại trước vì khá nhậy cảm đối với tia xạ. Vùng dưới vú cũng có thể gặp một áp xe lạnh hoặc một u nang bã đậu bị ung thư hóa. 
- Đối với những khối u sâu ở 1/4 trên trong của vú (tương ứng với khoảng gian sườn 5 và 6) cần chẩn đoán phân biệt với một áp xe lạnh trong lồng ngực vỡ ra thành ngực.
- Đối với những khối u ở vùng núm vú cần chẩn đoán phân biệt giữa một ung thư liên bào phát triển  ra ngoài tại núm vú hay là bệnh Paget. 
- Đối với những khối u nằm ở dưới của núm vú thường gây ra tình trạng chảy dịch qua đầu núm vú. Đôi khi chỉ có dấu hiệu chảy dịch qua đầu núm vú mà không sờ thấy u bởi vì đây là ung thư  thể nội ống.  
+ Tùy theo tính chất dịch chảy qua đầu núm vú mà có thể đánh giá một tổn thương là lành hay ác tính. Các bệnh vú hay gây ra triệu chứng chảy dịch qua đầu núm vú là viêm vú, u nhú, ung thư tuyến vú và bệnh Paget. Màu sắc của dịch chảy qua đầu núm vú có thể có thể đỏ như máu, nâu nhạt, thanh dịch, vàng nhạt, màu xanh lá cây hoặc đục như sữa. Đôi khi, có thể sờ thấy một ống dẫn sữa cứng như một sợi dây thừng, nằm giữa khối u và lỗ núm vú. 
- Tình trạng viêm giãn ống dẫn sữa gây chảy máu thường có biểu hiện chảy dịch lẫn máu qua nhiều lỗ trên núm vú. Một tổn thương lành tính thường chỉ chảy dịch qua một lỗ duy nhất trên bề mặt núm vú và không sờ thấy u ở bên dưới.  
Một số loại ung thư vú thể ẩn thường không sờ thấy u và chỉ có một trong những triệu chứng lâm sàng duy nhất như: hạch nách to, chảy dịch qua đầu núm vú, viêm da vùng núm vú, phù nề da hoặc co da.   
Ở nam giới cần phải chú ý thăm khám kỹ: tinh hoàn (ở người trẻ) và tiền liệt tuyến (ở người già). Nếu tổn thương chỉ xảy ra ở một vú thì cần làm mọi biện pháp để loại trừ ung thư vú.  
Nếu vợ bạn ngại ngùng chuyện bạn khám cho mình, bạn có thể trao đổi, hướng dẫn vợ khám ( Tốt  nhất hãy để cô ấy tự tin và đọc phần hướng dẫn sau):
1.3.2.3. Phương pháp vợ bạn tự  khám vú  (breast self -examination = B.S.E):

 
Phương pháp vợ bạn tự khám vú cần phải được phổ biến rộng rãi cho phụ nữ trong gia đình bởi vì đây là phương pháp có hiệu quả nhất góp phần phát hiện sớm ung thư vú. Phụ nữ cần phải tiến hành phương pháp BSE hàng tháng, bắt đầu từ 7 - 10 ngày sau khi sạch kinh. Nếu chưa có kinh nguyệt thì cần phải tiến hành khám vú vào cùng một ngày nhất định trong tháng. 
+ Nhìn:
 - Đứng ngay ngắn trước gương, cởi trần tới ngang thắt lưng để quan sát kỹ và tỉ mỉ từng vú riêng biệt. Cần chú ý tới kích thước, hình dạng, màu sắc, các đường viền, vị trí và hướng của vú cũng như của núm vú. 
- Giơ hai tay lên cao quá đầu và quay nghiêng, rồi từ từ hạ tay từng bên một xuống để quan sát các đường viền của vú. 
- Chống hai tay vào mạng sườn và vươn hai vai ra phía trước để quan sát và phát hiện những chỗ da bị lúm xuống hoặc nhăn lại. Kiểm tra tình trạng tiết dịch và phát hiện những thay đổi về kích thước, hình dáng hay màu sắc của hai núm vú.  
+ Sờ  nắn vú:
- Đứng ngay ngắn trước gương. Dùng  bàn tay trái để khám vú phải và ngược lại. Để cho tuyến vú trượt giữa hai bình diện là lòng bàn tay dùng để khám và thành ngực của bệnh nhân. Cần ép với một lực không đổi lên từng vùng nhỏ của da theo một quy luật nhất định (từ trên xuống dưới, từ sau ra trước hay khám theo hình nan hoa...). đổi tay và lại làm tương tự như vậy ở vú bên đối diện.
- Nằm xuống trên một mặt phẳng, kê gối ở bên vai có vú đang khám. Dùng lòng bàn tay và các ngón tay duỗi thẳng để khám mặt  ngoài của vú. Di chuyển bàn tay khám theo chiều kim đồng hồ. Đưa cánh tay bên vú đang khám lên trên  đầu và tiếp tục khám dọc theo phần trên của xương đòn và vùng nách. Lập lại cách làm như vậy đối với vú bên kia. 
- Nếu vú quá to thì cần sử dụng cả hai tay để khám: dùng một bàn tay để nâng vú lên và dùng bàn tay kia để khám mặt trên của vú.
 

Importance of Monthly Breast Self-examination Free Community Education: Breast Self-Exam Classes Breast cancer is the most common cancer in women today. For women of all ages, the breast self-exam is a useful tool that is easy to do. It is used to look for unusual lumps, skin changes, or discharge. For most women, once-a-month exams are easy to remember, with the best time being about one week after the start of a period. There are two ways to check your breasts. LOOK: A mirror should be used to check the breasts for pulls, dents, odd coloring, or lumps. The best positions for inspecting your breasts are leaning forward, arms on hips tightly, and standing upright with both arms over your head. When checking the breasts, keep in mind that both breasts should look the same, especially around the nipple.   FEEL: There are two ways to do this part of the exam and it is best to use a different one each month. One method uses water or oil on the skin to help fingers glide over the skin more easily. The shower can be a good place for this kind of exam. The second way is to use a thin t-shirt or bedsheet over the breasts. Check the breast in two or three positions, such as lying down, standing up, and even leaning forward.   Use the palm surface of the fingers, not the tips, to move the breast. Divide the exam into parts, such as a wagon wheel or pie.    Examine one part from the outside of the breast into the nipple, and then from the inside to the outer edge. Realize the breast tail goes into the armpit, so the exam needs to include that area.    Remember the nipple is important, too. There is less breast tissue right under the nipple, so any lump there is a concern. The value of checking for discharge from the nipple is a debate since regular, hard squeezing of the nipple alone can cause a discharge. The gentle exam done towards your nipple is usually enough to show if there is a discharge. Any blood from the nipple needs to be evaluated by a healthcare provider. In both of these ways, the little skin lumps and bumps are less noticeable. Feel the breast tissue for any areas that feel different from the rest of the breast. Sometimes a difference will be a ball or lump. Yet other times it will be a thickened band or a deep, hard area that does not move like the rest of the breast. Breast self-exam is not a substitute for mammography or for regular exams by a healthcare professional. Be sure to keep regular appointments as recommended by your healthcare provider. https://www.blessinghospital.org/?id=65&sid=2

 

 

 Đây là kiến thức phổ thông do đó chỉ có tính chất tham khảo cho các đấng quý ông có thể tham gia quá trình tầm soát ung thư vú ở cộng đồng. Khi bạn phát hiện sự bất thường ở vú của vợ, bạn tình hãy động viên họ đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa: Sản phụ khoa, ung bướu để được khám, chẩn đoán và được tư vấn sớm nhất, tốt nhất.
Các bài viết liên quan:
1. Một số bệnh tuyến vú lành tính