MRI DÒ HẬU MÔN ( RÒ HẬU MÔN)

Mục tiêu
-  Mô tả các đặc điểm MRI và phân loại dò hậu môn
- Bàn luận vai trò của MRI trong đánh giá và xử trí dò hậu môn
-  Các chuỗi xung MRI và protocol  dùng đánh giá dò hậu môn.   

Mở đầu
-  Dò hậu môn là bệnh lý viêm vùng quanh ống hậu môn, gây ra nhiều biến chứng, cần phẫu thuật nhiều lần do khuynh hướng tái phát cao.
-  Các kỹ  thuật hình ảnh còn có vai trò hạn chế trong đánh giá dò hậu môn
-  MRI cho thông tin chính xác hơn về  giải phẫu ống hậu môn, phức hợp cơ vòng hậu môn và mối quan hệ của dò với các cấu trúc sàn chậu.
-  MRI xác định chính xác đường dò và nhận diện các đường dò phụ hoặc abscess. 
-  Dò hậu môn là sự kết nối giữa ống hậu môn và da vùng đáy chậu. 
-  Tần suất 0.01%. M: F=2:1  

Giải phẫu

Axial ngang mức giữa ống hậu môn

ngang mức giữa ống hậu môn ở NAM  


ngang mức giữa ống hậu môn ở NỮ. 

Nguyên nhân 
-  Bệnh Crohn
-  Nhiễm trùng vùng chậu 
-  Lao
-  Viêm túi thừa.
-  Chấn thương lúc sinh. 
-  Bệnh lý ác tính vùng chậu và xạ trị. 

Vai trò của các kỹ thuật hình ảnh đánh giá dò hậu môn
- Chụp đường dò cản quang: độ chính xác chỉ 16% trong một nghiên cứu.
- Chụp đường dò có 2 hạn chế:
      + Khó đánh giá độ lan thứ phát do thuốc cản quang không lấp vào đủ
      + Không có khả năng nhìn cơ vòng hậu môn nên không xác định mối quan hệ của dò.
-  CT khó xác định đường dò kín đáo và abscess do độ phân giải mô mềm kém. 
-  Siêu âm qua hậu môn mô tả giải phẫu cơ vòng và ống hậu môn, các đường dò gian cơ    vòng và mối liên quan với cơ vòng.
 +  Hạn chế trong việc đánh giá các đường dò chính ở nông, trên cơ vòng và ngoài cơ vòng hoặc độ lan thứ phát. 
+ Tỉ lệ phân loại đúng đường dò của siêm âm là  81% so với MRI là 91%. Tỉ lệ xác định được lỗ dò trong khá cao: 91% so với 97% trong MRI.

- MRI đóng vai trò chính trong đánh giá dò trước phẫu thuật và kết quả điều trị.
+  MRI có độ nhạy 97% và độ đặc hiệu 100% trong phát hiện dò
+  Nhận diện các đường dò phụ, các đường dò phức tạp
+ Xác định mối liên quan giải phẫu của dò.  

 Coronal  
Coronal Oblique song song với ống hậu môn

 Các chuỗi xung 
- Sagiital T2W TSE, chụp đầu tiên
-  Axial oblique T1W TSE, Axial oblique T2W TSE
-  Axial, Coronal oblique STIR hoặc T2W FS
-  Axial, Coronal oblique T1W TSE FS + Gd.  

 

Hệ thống phân loại dò hậu môn
-  Phân loại Parks
-  Phân loại của bệnh viện đại học St James  

Phân loại của bệnh viện đại học St James
- Do các bác sĩ X quang đề nghị
- Cung cấp thông tin chính xác cho phẫu thuật
-  Gồm 5 độ: 
 Độ 1 - axial
Dò gian cơ vòng hậu môn dạng đường đơn giản.

Đường dò chạy từ ống hậu môn qua khoang cơ vòng đến da đáy chậu hoặc khe mông
Không lan rộng hoặc abscess trong khoang gian cơ vòng hoặc hố ngồi hậu môn trực tràng

Độ 1 Coronal  

Độ 2
Dò gian cơ vòng có abscess hoặc đường do thứ phát

Không bao giờ vượt qua cơ vòng HM ngoài.
Độ  lớn và abscess có thể  kiểu hình móng ngựa, ngang  qua đường giữa hoặc phân nhánh trong mặt phẳng gian cơ vòng đồng bên. 

Độ 2 Coronal
  

Độ 4
Dò xuyên cơ vòng có abscess hoặc đường dò thứ phát trong hố ngồi hậu môn hoặc trực tràng

Đường dò đi ngang qua cơ vòng ngoài đến hố ngồi hậu môn và trực tràng, có biến chứng abscess hoặc lan rộng. 

Độ 4 Coronal  
 

Độ 5
Bệnh lý trên cơ nâng HM và xuyên cơ nâng hậu môn.

Dò lan trên chỗ  bám tận của cơ nâng hậu môn.
Dò trên cơ nâng HM lan lên trên qua mặt phẳng gian cơ vòng, vượt qua đỉ nh cơ nâng hậu môn và cơ mu trực tràng, rồi chạy xuống qua hố  ngồi hậu môn và trực tràng đến da. 

Độ 5 Coronal  
 

Lợi ích của MRI trong xử trí dò hậu môn
- Hình MRI có vai trò chủ yếu giúp quyết  định điều trị đúng dò hậu môn vì chiến lược điều trị phải theo  từng kiểu dò và mức độ liên quan với các cấu trúc xung quanh.
-  MRI nhận  diện và định vị toàn bộ đường dò, lỗ ngoài, đường dò chính và lỗ trong
-  Đánh giá không đầy đủ dò có thể dẫn đến dò đơn giản trở thành dò phức  tạp.
- Dự báo kết quả  sau phẫu thuật.   

Bs Cao Thiên Tượng
Tài liệu tham khảo
De Miguel Criado J at al, MR imaging evaluation of perianal fistulas: spectrum ofimaging features, Radiographics. 2012 JanFeb;32(1):175-94.