Phương pháp điều trị sỏi thận bằng vật lý trị liệu

Nhân ca lâm sàng: bệnh nhân nữ có sỏi trong túi sa lồi niệu quản (T)/ sỏi trên thân. Trong cắt túi sa lồi, nội soi niệu quản gắp được 5 viên sỏi kích thước 1à 1,2cm. Nhờ phương pháp vỗ rung, bệnh nhân đái ra thêm 22 viên sỏi vỡi kích thước như trên. XQ chụp lại còn 1 viên ở đài dưới thận (T).

• Ngoài các phương pháp điều trị nội khoa ( Thuốc, sản phẩm hỗ trợ sức khỏe,...) trong điều trị sỏi thận, niệu quản chúng ta cần chú ý tới phương pháp vật lý trị liệu dựa trên hiểu biết đường đi của hệ bài xuất và lực tác động vào viên sỏi – thận – niệu quản:

1. Sỏi di chuyển như thế nào?

Sỏi di chuyển từ cao xuống thấp nhờ vào nhiều lực và yếu tố tác động vào viên sỏi: Sự co bóp của đài bể thận – niệu quản; trọng lực theo tư thế của bệnh nhân; sự sói mòn và lực dội của giọt nước tiểu đổ vào viên sỏi; hợp lực mô men của áp lực cơ hoành với áp lực ổ bụng,…à sỏi di chuyển xuống dưới nhờ các lực đẩy sỏi và lực hút sỏi về phía bàng quang.

1. Các nguyên nhân hạn chế sỏi thận niệu quản di chuyển

1. Nguyên nhân từ niệu quản – thận:

• Hẹp khẩu kính lòng niệu quản: do viêm nhiễm, do xơ hóa
• Nhu động niệu quản: Trương lực yếu và sự co bóp của bể thận – niệu quản giảm.
• Chèn ép bên ngoài thành niệu quản: Chèn ép sinh lý – giải phẫu hay do các khối u, mảng xơ bên ngoài làm niệu quản bị hẹp đoạn dài hay hẹp đoạn ngắn.

1. Nguyên nhân từ sỏi:

• Kích thước sỏi: sỏi dài hay sỏi to sẽ gây cản trở nhiều cho sỏi di chuyển .
• Bề mặt sỏi: Bề mặt sỏi không trơn nhẵn, nhiều góc cạnh hạn chế sỏi chui xuống thấp ngoài ra còn gây sang chấn, viêm hẹp lòng niệu quản.
• Độ cứng của sỏi: Sỏi càng cứng thì mức độ tan rã của sỏi càng chậm, kích thước sỏi dễ tăng lên càng làm sỏi khó di chuyển xuống thấp.

1. Nguyên nhân từ thận: Chức năng thận kém sẽ giảm lượng nước tiểu gây giảm hiệu ứng thác nước làm giảm nhu động bể thận niệu quản. Do đó sỏi sẽ ít bị bào mòn và lực bóp đẩy viên sỏi xuống dưới cũng giảm.

1. Ngoại lực hỗ trợ sỏi di chuyển xuống thấp:

1. Áp lực ổ bụng và sự co bóp của cơ hoành: Sự co bóp của cơ hoành và áp lực của ổ bụng  tăng giảm theo nhịp thở có tác dụng đẩy viên sỏi di chuyển xuống thấp.
2. Trọng lực – sức hút của trái đất: Viên sỏi chịu lực hút của trái đất ở tư thế đứng. Khi bệnh nhân chạy, nhảy, đi bộ sẽ tăng tạo lực hút viên sỏi di chuyển nhanh hơn xuống dưới.
3. Trương lực cơ của hệ thống cơ cạnh niệu quản: Hệ thống cơ thắt lưng chậu có trương lực cơ co bóp đều đặn cũng có tác dụng hỗ trợ đều đặn cho lực bóp đẩy viên sỏi di chuyển.

1. Phương pháp vật lý đơn giản giúp sỏi di chuyển xuống thấp:

• Vỗ hông lưng: Khi vỗ hông lưng, chúng ta tạo ra những đợt sóng vỗ có tác dụng rung lắc làm cho viên sỏi trên thận rơi xuống thấp. Dòng nước tiểu trên đài bể thận được đổ dồn xuống thấp tạo ra những đợt thác đẩy viên sỏi niệu quản chui xuống dưới, ngoài ra với lực xoáy vào viên sỏi, dòng nước tiểu có tác dụng bào mòn viên sỏi.
• Chạy, nhảy dây: Khi di chuyển theo chiều của trọng lực  thì đầu dưới viên sỏi sẽ tạo ra lực nong rộng lòng niệu quản và với khối lượng của viên sỏi sẽ có lực hút thuận lợi xuống thấp. Ngoài ra lượng nước tiểu trong lòng bể thận niệu quản trên sỏi sẽ di động dội xuống dưới đập vào viên sỏi và lách qua khe giữa lòng niệu quản và bề mặt viên sỏi.
• Tư thế trồng cây chuối khi nào? Khi viên sỏi thận nằm ở đài dưới thông thường sỏi thận khó chạy lên bể thận để xuống niệu quản được. Do đó muốn sỏi di chuyển xuống niệu quản cần phải đưa sỏi lên bể thận hoặc đài trên, đài giữa để sỏi rơi xuống bể thận niệu quản. Tư thế trồng cây chuối là một tư thế đáp ứng được điều kiện trên, hoặc tư thế nằm nghiêng 45 -75 độ, đầu dốc trên ghế nghiêng.

Để hỗ trợ sỏi di chuyển chúng ta cần thêm các động tác vỗ hông lưng để soi di động nhanh và rơi xuống bể thận.



Hình ảnh : gắp sỏi niệu quản (T)
 
Nhân ca lâm sàng: bệnh nhân nữ có sỏi trong túi sa lồi niệu quản (T)/ sỏi trên thân. Trong cắt túi sa lồi, nội soi niệu quản gắp được 5 viên sỏi kích thước 1à 1,2cm. Nhờ phương pháp vỗ rung, bệnh nhân đái ra thêm 22 viên sỏi với kích thước như trên. XQ chụp lại còn 1 viên ở đài dưới thận (T).