Sỏi niệu quản tái phát do nhiều nguyên nhân gây ra, đây là biến chứng không mong muốn trong quá trình điều trị nội ngoại khoa. Do đó, khi điều trị sỏi niệu quản cần hiểu rõ các nguyên nhân hình thành sỏi thận, niệu quản và các nguyên nhân tái phát trong và sau quá trình điều trị để nânng cao hiệu quả điều trị

1.     Nguyên nhân hình thành sỏi thận – niệu quản vẫn tồn tại:

a.     Sỏi cơ quan: Bệnh lý bẩn sinh, mắc phải chưa được giải quyết:

-         Hẹp khúc nối bể thận – niệu quản:

-         Bệnh thận móng ngựa.

-         Hẹp khúc nối niệu quản – bàng quang.

-         Bệnh phình to niệu quản ( Mégauretère).

-         Túi thừa niệu quản.

-         Niệu quản sau tĩnh mạch chủ - tĩnh mạch chậu….

Trong các trường hợp này, sỏi niệu quản tái phát do hình thành bởi sự lắng đọng nhân sỏi, tạo sỏi trên chỗ hẹp của niệu quản. Các bệnh nhân này, thông thường đã được can thiệp tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi nội soi sỏi niệu quản ngược dòng,…

Để hạn chế sỏi niệu quản tái phát trong các bệnh lý này cần kết hợp mổ một thì lấy sỏi và tạo hình niệu quản bằng phương pháp mổ mở hay mổ nội soi trong – ngoài phúc mạc.

b.     Sỏi cơ thể: Rối loạn chuyển hóa, điều kiện sinh hoạt – môi trường sống.

-         Bệnh Goutte: Tăng nồng độ A. uric trong máu, tăng đào thải và lắng đọng cặn Urat, hình thành sỏi thận – niệu quản….

-         Bệnh cường tuyến cận giáp: Tăng nồng độ canxi máu, tăng đào thải và lắng đọng canxi hình thành sỏi thận – niệu quản….

-         Chế độ ăn uống giàu canxi.

-         Bệnh cystein niệu di truyền: Hình thành sỏi Cysteine

Để hạn chế sỏi niệu quản tái phát cho các bệnh nhân sỏi niệu quản trong các bệnh lý này sau một quá trình can thiệp nội – ngoại khoa cần điều trị nguyên nhân hình thành sỏi.

c.      Nhiễm khuẩn tiết niệu:  Là nguyên nhân hàng đầu để tạo sỏi thận, sỏi niệu quản.

2.     Còn tồn tại sỏi thận: Đây là nguyên nhân hay gặp nhất, sỏi thận còn tồn tại và rơi xuống niệu quản gây tắc nghẽn, ứ nước thận bên có sỏi.

3.     Các nhân sỏi, mảnh sỏi còn tồn tại trên thành niệu quản: Trong các can thiệp ít xâm lấn như tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi nội soi nếu còn tồn tại các mảnh sỏi nhỏ dính vào niêm mạc – thành niệu quản, sỏi sẽ được tái tạo lại theo thời gian nếu nguyên nhân hình thành sỏi còn tồn tại: Bệnh chuyển hóa, bệnh nhiễm trùng,…

4.     Dị vật trên – trong  thành niệu quản:

a.     Chỉ khâu niệu quản: Khi sử dụng các chỉ tiêu chậm, không tiêu…

b.     Sonde JJ, Sonde Modelage đặt trong lòng niệu quản : Các dụng cụ này thường chỉ lưu trong lòng niệu quản một thời gian nhất định. Bản thân ống sonde vừa có tác dụng lưu thông dòng nước tiểu chứa các hạt sỏi nhỏ xuống dưới bàng quang, nhưng nếu quá thời gian rút sonde thì chúng là các giá đỡ để lắng đọng cặn sỏi,...

5.     Tắc nghẽn tại niệu quản: Tắc nghẽn mức độ ít hay nhiều đều ảnh hưởng tới lưu lượng nước tiểu, ảnh hưởng tới quá trình rửa trôi cặn sỏi, xác tế bào niêm mạc bể thận niệu quản, khả năng chống nhiễm khuẩn,... Sẽ tạo điều kiện cho sự lắng đọng nhân sỏi, hình thành sỏi hoặc điều kiện hình thành sỏi nhiễm trùng.

a.     Hẹp niệu quản:

b.     Polyp – u niệu quản:

Polype niệu quản bọc lấy sỏi niệu quản

c.      Túi thừa niệu quản.

6.     Nguyên nhân không mong muốn:

a.     Tán, lấy không hết sỏi trong can thiệp: Tán sỏi niệu quản nội soi, ngoài cơ thể sỏi vỡ thành nhiều mảnh nhưng không ra hết, hoặc một phần sỏi di chuyển lên thận,

b.     Một phần nhỏ sonde JJ, Modelage gãy mắc lại niệu quản, trôi lên thận và hình thành sỏi sau một thời gian,..

Xử lý các trường hợp sỏi niệu quản còn tồn tại sau can thiệp ít xâm lấn, can thiệp ngoại khoa có nhiều phương pháp được sử dụng: Tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi nội soi ngược dòng bằng ống cứng hoặc mềm nếu phía dưới sỏi không có hiện tượng tắc nghẽn do hẹp xơ niệu quản…

Tại bệnh viện DHY Hà nội, đã tiếp nhận và chẩn đoán thường xuyên các ca sỏi niệu quản tái phát. Đa số chúng tôi tiến hành tán sỏi niệu quản nội soi ngược dòng bằng Laser rồi đặt JJ sau đó có xét điều trị can thiệp sỏi thận nếu còn tồn tại. Một số ít được can thiệp mổ nội soi sau phúc mạc hay mổ mở  tùy theo chỉ định phù hợp trên từng bệnh nhân cụ thể.

Các bài viết liên quan:

1. Phẫu thuật tán sỏi niệu quản nội soi ngược dòng bằng Laser

2. Chế độ ăn uống cho bệnh nhân sau tán sỏi thận, niệu quản

3. Giới thiệu các phương pháp điều trị sỏi thận ít sang chấn

4. Sỏi niệu quản nhỏ, kẻ giết người thầm lặng