Các bệnh nhân được chẩn đoán hẹp niệu quản sau xạ trị thường đến khám bệnh trong bệnh cảnh ứ nước, ứ mủ thận bên hẹp niệu quản.

1.     Chẩn đoán:

a.     Cơ năng:

-         Bệnh nhân có tiền sử: Phẫu thuật vùng tiểu khung do ung thư trước xạ trị, xạ tri do các tạng vùng tiểu khung,..

-         Đau tức hố thắt lưng

-         Đái buốt, đái rắt, đái máu, đái khó do viêm bàng quang…

-         Đi ngoài phân máu, đi ngoài khó do viêm – hẹp trực tràng,..

b.    Toàn thân:

-         Suy kiệt, gày yếu do tác dụng phụ của xạ trị.

-         Thiếu máu sau mổ,…

-         Tinh thần lo âu,..

-         Nhiễm trùng tiết niệu: Sốt, đái đục,.. do ứ mủ thận, viêm bàng quang,..

c.      Thực thể:

-         Vết mổ cũ ở thành bụng.

-         Thận to, nếu ứ nước - ứ mủ nhiều ( bên hố thắt lưng đau tức ).

-         Khám trực tràng: Viêm đau, xơ hóa,…

-         Thăm âm đạo nữ giới: Viêm loét niệu đạo, âm hộ - âm đạo, hẹp niệu đạo do viêm loét, xơ cứng,..

d.    Cận lâm sàng:

-         Xét nghiệm cơ bản:

-         Hình ảnh:

+ UIV: Ứ nước thận, hẹp niệu quản bên hẹp

+ MSCT: Dựng hình niệu quản hẹp

-   Niệu động học: Giảm hoạt động của bàng quang do xơ cứng

2.     Điều trị:

a.     Nguyên tắc: Tạo lại lưu lượng dòng nước tiểu bình thường từ trên thận ứ nước xuống bàng quang bằng cách tái tạo lại lòng niệu quản ở đoạn hẹp.

b.    Các phương pháp điều trị:

-         Soi bàng quang – niệu quản chẩn đoán mức độ hẹp: Nong rộng niệu quản đặt JJ.

Hình ảnh: Xơ hẹp niệu quản ( mũi tên xanh); có cặn canxi hóa ( mũi tên đỏ)

-         Phẫu thuật giải phóng, tạo hình niệu quản đặt JJ.

-         Cắm niệu quản vào bàng quang.

3.     Dự phòng:

a.     Chuẩn bị trước xạ trị vùng tiểu khung: Đặt 2 JJ niệu quản.

b.    Trong phẫu thuật vùng tiểu khung trước xạ trị: Hạn chế làm tổn thương niệu quản.

c.      Chống nhiễm khuẩn tiết niệu.

d.    Xạ trị đúng liều, uống nhiều nước trong liệu trình xạ trị,..

Qua nhiều trường hợp được chẩn đoán hẹp niệu quản sau xạ trị tại bệnh viện ĐHY Hà nội trên các bệnh nhân được phẫu thuật ung thư cổ tư cung, ung thư tử cung, ung thư trực tràng,… Chúng tôi khuyên các bệnh nhân có phẫu thuật ung thư vùng tiểu khung cần xạ trị nên tới các nhà chuyên khoa tiết niệu để tư vấn thêm, theo dõi chức năng 2 thận trong và sau quá trình xạ trị. Qua đó dự phòng được biến chứng hẹp niệu quản do xạ tri nhằm có biện pháp điều trị kịp thời.

 Bài viết liên quan:

Phẫu thuật nong niệu quản hẹp bằng bóng nong mạch

ThS.BS Nguyễn Đình Liên