Nguyên tắc điều trị hội chứng tăng áp lực nội sọ

Trình bày nguyên tắc điều trị hội chứng tăng áp lực nội sọ: Tăng áp lực nội sọ là hiện tượng áp lực thủy tĩnh của dịch não tủy ở trong não thất hoặc ngoài màng cứng trên 15mmHg( bình thường áp lực này chỉ khoảng 10mmHg ở tư thế nằm)

I.Đại cương:
 1.Định nghĩa: Tăng áp lực nội sọ là hiện tượng áp lực thủy tĩnh của dịch não tủy ở trong não thất hoặc ngoài màng cứng trên 15mmHg( bình thường áp lực này chỉ khoảng 10mmHg ở tư thế nằm)
 2.Nguyên nhân:

• U não,nguyên nhân mạch máu,bệnh não tăng huyết áp
• Do chấn thương,do nhiễm khuẩn
• Do thuốc,do ngộ độc…

II.Chẩn đoán: dựa vào LS và CLS

• LS: đau đầu,nôn vọt,phù gai thị
• CLS:dựa vào phim CLVT,CHT chẩn đoán nguyên nhân,đo ALNS giúp chẩn đoán,theo dõi và điều trị

III.Điều trị:
 1.Nguyên tắc:

• Hồi sức tích cực,nhất là những trường hợp nguyên nhân là do chấn thương
• Giảm ALNS dưới 20mmHg,giữ áp lực tưới máu não trên 70mmHg
• Giải quyết nguyên nhân dẫn đến TALNS

 2.Cụ thể:
  a.Hồi sức cấp cứu (có cần nói khi nào thì tiến hành hồi sức không)

• Tư thế BN:đầu cao 20-30 độ,tránh gập cổ,đây là tư thế tạo điều kiện cho máu TM và DNT trở về dễ dàng nhất(tuy nhiên đầu cao trên 30 độ sẽ gây giảm áp lực tưới máu não,dẫn đến thiếu máu não thứ phát)
• Thông thoáng đường thở:lấy dị vật,hút đờm rãi
• Hô hấp hỗ trợ:BN suy hô hấp cho thở oxy qua gọng hoặc mask,mở NKQ nếu cần
• Đặt các đường truyền tĩnh mạch(trung ương và ngoại vi) để truyền dịch(tránh dùng dung dịch nhược trương sẽ gây phù não),truyền máu,truyền kháng sinh,giảm đau,đo PVC
• Thuốc chống trụy mạch nếu cần
• Đặt sonde dạ dày
• Sonde tiểu theo dõi lượng nước tiểu,lượng dịch truyền

b.Điều trị nội khoa:

• Chống phù não:

• Manitol truyền TM liều 0,25-1g/kg nhắc lại 3 lần 1 ngày.Thuốc có 3 tác dụng chủ yếu:giảm nước ở chất trắng,tăng lưu lượng máu não và lưu lượng tim,co mạch não.Thuốc chỉ có tác dụng ở vùng não lành(nơi hàng rào máu não không bị tổn thương)
• Các thuốc lợi niệu(lasix),thường dùng 40mg/ngày,khi HA ổn định
• Corticoid :synacthene có tác dụng rất tốt với phù não ko do chấn thương.Có 2 loại:synacthene tác dụng nhanh liều 0,25mg/ngày,và synacthene tác dụng chậm 1mg/ngày.Thường phối hợp cả 2.Ngoài ra có thể dùng Solumedrol 2-4mg/kg/24h.Cần bù kali khi dùng lợi niệu và corticoid

• Kiểm soát áp lực tưới máu não: biện pháp chủ yếu là duy trì HA Đm trên 90mmHg,với những người có HA cao,cần duy trì huyết áp tối đa 130-140mmHg.
• Điều trị bổ trợ

• Thuốc an thần:giảm nhu cầu oxy não như seduxen,barbituric.Nếu Bn có cơn trương lực cơ cần dùng fentanyl 1-2ml/ngày
• Thuốc giảm đau,hạ sốt
• Chống loét dạ dày với BN dùng corticoid hoặc chống chảy máu tiêu hóa do stress

• Điều trị một số nguyên nhân gây tăng áp lực nội sọ

• Thuốc hạ HA khi HA cao
• Kháng sinh trong viêm màng não vi khuẩn
• Thuốc chống đông trong viêm tắc TM não

 c.Điều trị ngoại khoa: chủ yếu đề giải quyết các nguyên nhân gây tăng ALNS.Tùy từng trường hợp mà có các cách điều trị khác nhau

• Đối với chấn thương sọ não:

• Mổ lấy các khối máu tụ ngoài màng cứng,dưới màng cứng,trong não.

• Kỹ thuật: mở xương-lấy máu tụ-cầm máu-dẫn lưu-đóng da
• Khi mổ nếu não phù nhiều,cần tạo hình màng não và bỏ volet xương sọ cũng là 1 phương pháp tốt để giảm ALNS

• Một số chống chỉ định mổ: mê sâu từ đầu G3-4đ,nhiều ổ máu tụ rải rác trong não…

• Não úng thủy:

• Cần dẫn lưu não thất-ổ bụng hoặc não thất-tim hoặc tốt nhất là dùng nội soi để mở thông não thất III và bể đáy

• Hạn chế dẫn lưu não thất ra ngoài vì rất dễ gây nhiễm trùng,đặc biệt có thể gây viêm não thất rất khó điều trị

• Các khối u não:

• U ko giãn não thất: mổ lấy u theo phương pháp kinh điển
• U gây giãn não thất: phải xác định tính chất,vị trí u mà có phương pháp xử trí thích hợp

• Có khi chỉ dẫn lưu não thất và sinh thiết u,sau đó chạy tia xạ.Hoặc lấy u đơn thuần,hoặc lấy u kèm theo dẫn lưu não thất
• Cần chọn thời điểm dẫn lưu não thất.Thường dẫn lưu não thất trước,làm giảm ALNS,điều chỉnh những rối loạn do tăng ALNS gây nên.Sau đó mổ lấy u